Normale en abnormale dwang

Voor de duidelijkheid maken we eerst onderscheid tussen normale en abnormale dwang. Dwanggedrag valt als normaal te beschouwen voorzover deze bij iemand veel voorkomt, en deze persoon de dwang ervaart als iets dat bij hem hoort. De dwang hoort dan gewoon bij de persoon en heet dan in de psychologie ego-syntoon. De omgeving is gauw geneigd deze vorm van dwang van...

De dwangmatige persoonlijkheid

Onder persoonlijkheid verstaan we het meest voorkomende gedrag, de houding en de gewoonten van een mens. Sigmund Freud, de grondlegger van de psychoanalyse, heeft in het begin van deze eeuw al melding gemaakt van de zogenaamde dwangmatige persoonlijkheid Volgens hem vallen dwangmatige personen op doordat ze tegelijkertijd én bijzonder ordelijk én spaarzaam én...

Het verschijnsel dwangneurose

Een neurose is een psychische stoornis die bestaat uit een klacht (genaamd: symptoom) of een groep symptomen (genaamd: syndroom), waarvoor geen lichamelijke oorzaken aangewezen kunnen worden. Deze klachten bezorgen iemand last en ze worden meestal als onaangenaam en ongewenst ervaren. Het contact met de realiteit wordt niet verloren. In de meeste gevallen blijft...

Ontstaansgeschiedenis

Over dwangneurose werd ruim honderd jaar geleden voor het eerst geschreven. Omdat deze neurose vrij zelden voorkomt, kon wetenschappelijke kennis erover slechts stukje bij beetje worden vergaard. Nu is er een redelijke hoeveelheid feitenmateriaal beschikbaar om de aard van de aandoening enigermate te kunnen doorgronden (Beech 1974). Enkele cijfers en feiten –...

Mogelijke oorzaken

Dwangneurose en alle andere neurotische klachten komen niet uit de blauwe lucht vallen. Het overkomt ons niet ‘zo maar’. Over het ontstaan van dwang en het in stand blijven ervan bestaan verscheidene theorieën. Alle gaan ervan uit dat men zich zelf de dwang aanleert. De moderne psychologie gebruikt de termen klassiek leren, operant leren en verstandelijk leren. Deze...

Achterliggende problemen

Dwangneurose wordt in stand gehouden door achterliggende stressfactoren, dan wel emotionele problemen van alledag. Ongeveer 80% van de dwangneurotici raakt geconfronteerd met de één of andere stress-situatie kort voor het begin of voor de uitbreiding van de klachten. Op grond van gegevens uit de literatuur en onze eigen ervaringen met meer dan 100 dwangcliënten,...

Vormen van dwang

Wil men het verschijnsel dwang goed begrijpen, dan is het van belang om de verschillende verschijningsvormen te Ieren onderscheiden. Reeds eerder hebben wij beschreven wat dwanggedachten (obsessies) en dwanghandelingen (compulsies) zijn en hoe zij zich tot elkaar verhouden. Deze categorieën zijn verder onder te verdelen in een aantal elkaar deels overlappende subvormen...

Drie hoofdtypen van dwang

In de praktijk dienen zich voornamelijk drie hoofdtypen van dwangneurose aan, waarvan elk type één of meer van de boven omschreven verschijningsvormen kan aannemen. Deze zijn: twijfelzucht-controledwang; smetvrees-wasdwang; obsessies. In de volgende paragrafen zullen we er uitvoerig over uitweiden. In grote lijnen zullen we de beschrijvende analyse volgen...

Factoren die aan dwang voorafgaan

Dwangneurotici geven dikwijls aan dat elke ruzie, irritatie of tegenslag die ze niet aankunnen, een toename van dwang betekent. Wanneer iemand vervuld is van stresservaringen en/of emotionele levensproblemen, zal hij gevoeliger zijn voor een confrontatie met ‘geladen’ gebeurtenissen. Dwanggedrag is hiervan het gevolg. Onder ‘geladen’ gebeurtenissen verstaan...

De gevolgen van dwang

Zoals we zagen staat de negatieve emotionele beleving van situaties in het overzicht van dwang centraal. In de gedragstherapie is het ons bij dwang om deze emoties te doen. Uit het voorgaande is namelijk duidelijk geworden dat dwanghandelingen op ongewenste gevoelens volgen. Wat er gebeurt is dat men van alles en nog wat onderneemt, met name vlucht- en vermijdingsgedrag...